In deze paragraaf rapporteren we de risico’s die de gemeente loopt. In het onderstaande overzicht met de top 8 risico’s is per risico aangegeven of het een incidenteel of structureel risico (I/S) is. De ontwikkeling van het risico ten opzichte van de programmabegroting 2024 is aangegeven met een pijl.
Nr. | Risico | Omschrijving | Type | Kans | Gevolg | Risicoscore | ▼ / ▲ |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
1 | Informatiebeveiliging en privacy | Het risico op schendingen van de privacy, datalekken of cyberincidenten en de mogelijke claims daardoor. | S | 50-70% | > €1.000.000 | 20 | ▲ |
2 | Tekorten jeugdbudgetten | Het risico dat de uitgaven op het maatwerk voor de jeugd hoger uitvallen dan begroot. | S | 70-90% | €500.000 ≤ €1.000.000 | 20 | ► |
3 | Warmtenet Lingewaard | Het risico dat de gemeente een garantstelling moet afgeven om de gezamenlijke investering in WNL te borgen. | I | 50-70% | €500.000 ≤ €1.000.000 | 16 | ► |
4 | Onvoldoende aansluiting BUIG-middelen met ontwikkeling Lingewaard | Het risico dat door faillissementen en inkrimping in het bedrijfsleven meer mensen in de bijstand komen. | S | 50-70% | €500.000 ≤ €1.000.000 | 16 | ► |
5 | Afval | Het risico dat de kosten van afvalverwerking en verkoop van plastic verpakkingsmateriaal negatief uitvallen ten opzichte van de ramingen. | S | 50-70% | €500.000 ≤ €1.000.000 | 16 | ► |
6 | Migratie en integratie in Lingewaard | Het risico dat de huisvesting van vluchtelingen en statushouders meer geld kost dan daarvoor wordt gedekt vanuit het Rijk. | I | 70-90% | €250.000 ≤ €500.000 | 15 | ► |
7 | Armoedebeleid | Het risico dat er vanwege de hoge inflatie en stijgende energiekosten een groter beroep gedaan wordt op onze voorzieningen. | S | 70-90% | €250.000 ≤ €500.000 | 15 | ► |
8 | Prijsstijgingen | Het risico op prijsstijgingen op producten en diensten. | S | 30-50% | €500.000 ≤ €1.000.000 | 12 | ▼ |
Uit de Monte Carlo simulatie komt een benodigde weerstandscapaciteit voor de risico’s van € 6.017.060.
Toelichting risico’s en beheersmaatregelen
De risico’s in de rode en oranje gebieden worden hieronder toegelicht: hoe ontwikkelt een risico zich en welke beheersmaatregelen worden genomen.
Informatiebeveiliging en privacy (▲)
Dit risico is verhoogd ten opzichte van de programmabegroting 2024. Ervaringen in het land leren dat de impact van dit risico groot kan zijn wanneer het zich voordoet. Voor de gemeente blijft de kans op digitale indringing, ontoereikende, onjuiste of onrechtmatige gegevensverwerking van personen, datalekken en/of cyberincidenten bestaan. Hierdoor ontstaan er risico’s voor het bestuur en de organisatie op het gebied van continuïteit van de bedrijfsvoering en dienstverlening. Om de risico’s te beheersen, worden penetratietesten uitgevoerd op systemen. Ter verbetering van de bewustwording van de organisatie vinden o.a. e-learnings, mystery guest en een phishing campagne plaats. Ingevolge de Baseline Informatiebeveiliging Overheid (BIO) worden daarnaast verplichte risicoanalyses uitgevoerd ten behoeve van de informatieveiligheid. De Rekenkamer heeft in de eerste helft van 2023 onderzoek gedaan naar informatiebeveiliging in de gemeente. De aanbevelingen uit dit onderzoek worden meegenomen in de ontwikkeling van informatiebeveiliging. Vanaf 1 oktober 2024 wordt de Europese wetgeving op Informatiebeveiliging (NIS2) ingevoerd. Dit zal ambtelijk gevolgen hebben voor de controle op informatiebeveiliging. Mede door de nieuwe Europese wetgeving zal de gemeente de monitoring, detectie en response (MDR) moeten gaan verbeteren. Hiermee verlaagt de kans op cyberincidenten. Dit vraagt mogelijk een investering.
Tekorten jeugdbudget (►)
We zien de uitgaven op het maatwerk voor de jeugd sterk oplopen en daarmee aanzienlijk uit de pas lopen met onze begroting. We houden vooralsnog rekening met een toename van 80% op de eerder begrote bedragen, exclusief het budget voor crisisplaatsingen en Landelijke Transitie Arrangementen. Deze hebben we enkel geïndexeerd. We lopen het risico dat deze bijstelling van 80% onvoldoende zal zijn. Dit komt doordat:
1. We op dit moment nog bezig zijn met een analyse van de achterliggende oorzaken van de sterke toename in het jeugdzorggebruik.
2. Het sturen op jeugdzorgtrajecten langzaam verloopt.
3. We een leverplicht hebben op zorg die geïndiceerd wordt door onder andere Huisartsen, Medisch Specialisten, de Rechtbank en de Gecertificeerde Instellingen
Het onderbouwd niet verlengen van aflopende zorg en de initiële indicering in het voorliggend veld hebben mogelijk positieve gevolgen op het risico.
Warmtenet Lingewaard (►)
Gemeente is deelnemer binnen het warmtenetwerkbedrijf WNL en kan met een uitbreiding van het warmtenet toewerken naar een toekomst vast tuinbouwgebied. Daarnaast kan het warmtenet een rol gaan spelen in de energietransitie in de bebouwde omgeving. De gemeente moet mogelijk een garantstelling afgeven voor een investering in de overdimensionering van het warmtenet die wordt gerealiseerd in 2024. De overdimensionering dient om het warmtenet geschikt te maken voor uitbreidingen vanuit Bergerden.
Onvoldoende aansluiting BUIG-middelen met ontwikkeling Lingewaard (►)
Het aantal uitkeringsgerechtigden Participatiewet neemt onvoldoende af ten opzichte van de lagere toekenning van het budget vanuit het verdeelmodel (BUIG Budget). Om dit risico te beheersen, wordt onder meer ingezet op loonkostensubsidie, begeleiding en re-integratiemiddelen. Daarnaast draagt de implementatie van de participatieronde bij aan het uitvoeren van effectief re-integratiebeleid en is de inzet van de werk-app erop gericht om werkzoekenden en vacatures sneller met elkaar te kunnen matchen. De beheersmaatregelen zijn erop gericht om de verminderde opbrengsten vanuit het Rijk op te vangen door meer mensen te laten uitstromen naar werk. We hebben als gemeente echter niet direct invloed op het verdeelmodel waarmee het Rijk geld toekent aan gemeenten.
Afval (►)
Het risico afval is onveranderd. Aan de inzamelkant is het risico verkleind door het gebruik van het afvaldashboard. Hiermee kunnen we veranderingen in het aanbiedgedrag van afval sneller waarnemen. Echter staat daar een verwachte tariefverhoging op de verwerking van GFT en restafval tegenover. Daarnaast werkt de regering aan een CO2 heffing op het verbranden van afval. De exacte uitwerking van de heffing en daarmee de financiële gevolgen zijn nog onbekend. Daarnaast komt de onzekerheid hoe producenten van verschillende productgroepen de producentenverantwoordelijkheid (UPV) gaan organiseren. Het is nog onvoldoende bekend of gemeenten hierin een rol gaan krijgen. Het zal een effect hebben op de hoeveelheid en de kwaliteit van de aangeleverde grondstoffen, maar hoeveel is nog onvoldoende in te schatten.
Migratie en integratie in Lingewaard (►)
Binnen de gemeente zijn we verantwoordelijk voor de opvang van Oekraïners en de huisvesting van statushouders. Wij vangen Oekraïners op in eigen en gehuurde gemeentelijke opvanglocaties. Daarnaast dragen we zorg voor o.a. primaire levensbehoeftes, onderwijs, zorg en dagbesteding voor de Oekraïners. De kosten die gemaakt worden met de opvang en huisvesting van Oekraïners worden vergoed vanuit het Rijk. Bij de huur van opvanglocaties zijn we langjarige huurcontracten aangegaan. Daarnaast hebben we opvanglocaties verbouwd om ze geschikt te maken voor huisvesting, deze transitiekosten zijn niet langjarig afgedekt. Wij onderkennen het risico dat op enig moment de vergoeding vanuit het Rijk niet toereikend is om de (gemaakte) kosten te dekken.
Statushouders worden gehuisvest door de woningcorporaties in Lingewaard. Wij onderkennen het risico dat op enig moment het huidige aanbod qua woningen voor statushouders niet toereikend is, waardoor de gemeente extra investeringen moet doen om te voldoen aan de taakstelling voor huisvestiging statushouders.
Als beheersmaatregel om toekomstige financiële tegenvallers op te vangen reserveren we de niet-uitgegeven bedragen.
Armoedebeleid (►)
We verwachten dat er een groter beroep wordt gedaan op onze voorzieningen en dat we ons pakket hiervoor moeten uitbreiden. In de meicirculaire is meer budget ontvangen voor flankerend beleid energiearmoede en de aanpak armoede en schulden. Halverwege 2023 is het aantal aanmeldingen al gelijk aan het totaal over 2022. Dit is overeenkomstig de landelijke trend dat het aantal aanmeldingen schuldhulpverlening (zowel particulieren als ondernemers) aan het stijgen is.
Prijsstijgingen ( ▼ )
Ten opzichte van de programmabegroting 2024 is dit risico verkleind. In de begroting 2024-2027 hebben we een stelpost prijsstijgingen opgenomen. We schatten dit risico lager in door de daling en stabilisatie van de inflatie. Het risico bestaat echter nog steeds dat de stelpost niet van voldoende omvang is. Wij houden u op de hoogte van het verloop van de stelpost.
Reputatie risico's
Naast de genoemde risico's met een mogelijk financieel gevolg zijn er ook onderwerpen waarbij ook schade aan de reputatie van de gemeente mogelijk is.
Arbeidsmarkt
Het risico op personeelstekort als gevolg van vertrekkende medewerkers blijft relevant. Ondanks alle inspanningen op het gebied van werving verliezen we kennis, ervaring en netwerken. Het risico is structureel en neemt toe door de vergrijzing en krapte op de arbeidsmarkt. Door het (tijdelijk) wegvallen van personeel vertragen processen en uitvoeringsprogramma’s. De veranderende arbeidsmarkt heeft mogelijk ook gevolgen voor de ambities in het coalitieakkoord.