De afgelopen jaren hebben we de urgentie om klimaatverandering tegen te gaan meer ervaren. Vanuit meerdere thematieken voerden we (indirecte) acties uit voor een verlaging van de CO2 uitstoot. Hierbij werkten we steeds meer integraal. Dit bleek ook uit de overkoepelende acties die we opnamen in de begroting 2023. Deze zijn als volgt uitgevoerd:
- We zijn begonnen met het opstarten van een programma Klimaat en Energie. Het voordeel hiervan is dat de doelen voor de verschillende thematieken beter op elkaar worden afgestemd en dat Klimaat en Energie nog beter verankerd worden in beleid en uitvoering.
- De Duurzaam Lingewaard Balans is niet verder uitgewerkt. In plaats daarvan is de voortgang inzichtelijk gemaakt in de evaluatie horend bij het beleidskader Energietransitie. Vanuit deze inzichten zijn de doelen aangescherpt.
- We hebben een start gemaakt met een narratief over een duurzamere wereld en hoe we dit samen met inwoners en ondernemers kunnen bereiken.
Acties vanuit verschillende thema's voor Klimaat en Energie:
Duurzame mobiliteit
- De laadinfrastructuur breidden we uit door het plaatsen van 35 laadpalen, waarvan 14 stuks door inwoners zijn aangevraagd. Daarnaast startte vanuit de regio een verkenning met bedrijven voor laadpalen op bedrijventerreinen, met name voor bedrijven in de mobiliteitssector. Uitkomsten van deze verkenning verwachten we in 2024.
De regio zette een logistiek makelaar in om schoner, slimmer en duurzamer vervoer te organiseren op bedrijventerreinen. Ook is een aanbesteding voorbereid voor zero emissie openbaar vervoer in de regio.
- Duurzame mobiliteit bestaat ook uit het stimuleren van fietsgebruik en het aanleggen van fietsverbindingen. Bij drie projecten zijn de planvoorbereidingen opgepakt. Dit betreft het realiseren van een fietsvoorziening aan De Plak Bemmel; realisatie vrij-liggende fietsvoorzieningen rotonde Stadswal – Huismanstraat – Helmichstraat in Huissen en het verbreden van enkele vrijliggende fietspaden. Twee projecten zijn doorgeschoven naar 2024. Namelijk de reconstructie van de Papenstraat (Bemmel), inclusief verbreding fietspaden en verbetering oversteekpunten, en een uitwerking van de verkenning snelle fietsroutes Huissen-Arnhem.
Wonen
- Duurzaamheid, zowel bij de woning als het gedrag in de woning, is onderdeel geweest van de prestatieafspraken met de woningbouwcoöperaties. Hierdoor zijn er bijvoorbeeld extra warmtepompen geplaatst.
- Operatie Isolatie was een project om woningeigenaren met een inkomen tot 140% van het wettelijk sociaal minimum een gratis isolatiemaatregel aan te bieden. Dit project liep van november 2022 tot en met mei 2023 en resulteerde in uitvoering van 94 aangebrachte isolatiemaatregelen. Daarnaast bezocht het Energiesteunproject van SWL en Lingewaard Energie nog eens 100 huishoudens, waarbij advies en kleine energiebesparende artikelen zijn aangeboden.
- Vanuit de startnotitie circulariteit startten we met de circulaire impactladder.
- Per ruimtelijk project/initiatief bepaalden we uitgangspunten en stelden we randvoorwaarden op. Die zorgden ervoor dat de uitvoering van de ruimtelijke ontwikkelingen bijdroeg aan een versterking van natuur en landschap en een vergroting van de klimaatadaptatie.
Circulariteit
- Diverse onderzoeken vonden plaats voor de actualisatie van ons grondstoffenbeleid. We informeerden uw raad hierover. Meer informatie hierover is te vinden in programma 7 onder doel 3.
- We hebben verder gewerkt aan het reduceren van afval en het verbeteren van de inzameling. Zie hiervoor programma 7 onder doel 3.
- Er hebben geen gesprekken plaats gevonden over circulariteit, wel is dit onderwerp meegenomen in andere gesprekken met ondernemers over verduurzaming.
- De startnotitie Circulariteit stelden we in concept op. In de startnotitie namen we ideeën voor circulair bouwen op.
Klimaatadaptatie
- Samen met de regio voerden we maatregelen uit van de Samenwerkingsagenda. Denk hierbij aan nieuwe provinciale normen voor klimaatadaptatie, biodiversiteit en gezonde leefomgeving. Daarnaast communiceerden we op verschillende kanalen over klimaatadaptatie.
- We voerden maatregelen uit de Lokale Adaptatiestrategie uit. Dit was het geval bij operatie Steenbreek, de samenwerking met platform funderingsschade en er vond een onderzoek plaats met het Waterschap over het vasthouden van water.
Leefomgeving
- We hebben inwoners in het buitengebied gestimuleerd en geholpen bij het vergroenen van hun erven. Daarnaast hebben we meegewerkt aan het wegwerken van achterstallig onderhoud aan hun landschapselementen.
We ontvingen van de provincie subsidie voor de voortzetting van het project Bloemrijke Akkerranden met speciale aandacht voor vlindermonitoring door vrijwilligers. Om goed te kunnen monitoren, is een vlindermonitoringswerkgroep opgericht.
We hebben van de provincie een subsidie grkregen voor nieuwe landschapsprojecten ter versterking van landschap en biodiversiteit met participatie van inwoners.
- De eerste 390 bomen van het geboortebos zijn geplant in de buurt van Huissen. Daarnaast is in Huissen de eerste geboorteboom geplant.
- We startten met de werkzaamheden voor het opstellen van een omgevingsprogramma natuur en landschap onder de Omgevingswet. Met als doel de versterking van biodiversiteit, landschap en cultuurhistorie.
- In 2024 stellen we een Energievisie A15/ Betuweroute vast met aandacht voor landschappelijke inpassing van de windturbines en of zonnevelden. De voorbereidingen startten in 2023.
Energietransitie
- We herijkten het Beleidskader Energietransitie, inclusief routekaart. Uw raad stelde het kader vast.
- Voor de RES is in 2023 de PlanMER opgesteld. Dit document geeft input voor de RES 2.0. Met de RES 2.0 startten we. Deze wordt in 2024 vastgesteld.
Energiebesparing
- Het Energieloket Lingewaard voorzag het afgelopen jaar inwoners van advies over energiebesparing. Zij organiseerden o.a. inloopmiddagen in Huissen en Doornenburg, boden warmtewandelingen aan en organiseerden de dag van de duurzaamheid.
- Het Energieloket heeft samen met SWL een Energiesteunproject opgezet om inwoners met een kleine beurs extra ondersteuning te bieden bij energiebesparing. Dit werd gedaan door uitgebreid advies te verlenen en kleine maatregelen direct in de woning aan te brengen.
- Om uitvoering te geven aan een lokale isolatie aanpak ontvingen we subsidie van het Rijk. Hiervoor werkten we een actieplan uit met een collectieve inkoopregeling en benaderingen voor doe-het-zelf, regel-het-zelf en ontzorgen. In 2024 gaan deze isolatieacties van start.
- Bij isolatie acties moet er rekening worden gehouden met bedreigde diersoorten zoals de vleermuis. Hiervoor moet er een Soorten Management Plan (SMP) worden opgesteld. Dit wordt gecoördineerd samen met de GMR partners. In 2023 is toegezegd dat wij deze coördinatie faciliteren.
- Er zijn 94 energiebesparende isolatiemaatregelen geïnstalleerd bij inwoners met een koopwoning en een inkomen tot 140% van het wettelijk sociaal minimum. Daarnaast hebben nog eens 40 woningeigenaren een adviesrapport ontvangen om hun huis verder te isoleren.
- Afgelopen jaar besteedden we geen extra aandacht aan jongeren.
- De ODRA heeft controles/handhavingsacties op toepassing van de Erkende Maatregelenlijst energiebesparing (EML) uitgevoerd en heeft bedrijven op hun informatieplicht over energiecijfers gewezen.
- Alle kantoorpanden die de ODRA heeft gecontroleerd op een minimaal energielabel C voldeden aan deze verplichting.
- Een subsidieregeling is opengesteld voor bedrijven om advies in te winnen over energiebesparing en verduurzamingsopties bij het REE (regionale zakelijke energieloket).
Opwekken van duurzame energie:
- Het raadsbesluit over de vergunningverlening voor twee windturbines op het terrein van Caprice is in 2022 genomen.
- Eind 2023 startten we met de voorbereidingen voor de energievisie A15/Betuweroute. Deze leggen we in Q3 2024 voor aan uw raad.
- Het bestemmingsplan van het zonnepark bij de rioolwaterzuivering in Gendt ligt ter visie.
- NLGreenlabel kreeg eind 2023 de opdracht om een screening uit te voeren op alle indicatoren van het NL Gebiedslabel op het beoogde gebied van Agropark III.
- Bij het Pannenhuis zijn energiescans uitgevoerd. Hier kwam nog geen algemene aanbeveling of actie uit voort. Wel richtten we een werkgroep op om hier verder over door te praten.
- Er zijn warme banden en regelmatig overleggen met de netbeheerder omtrent netcongestie en de mogelijke oplossingen hiervoor. Dit gaat via regionaal programmeren.
Warmtetransitie:
- We hebben regelmatig gezamenlijk met werkgroep Duurzaam Zilverkamp en Waardwonen overleg gehad over de wijkaanpak voor een 'aardgasvrij ready' wijk. Hierbij was er vooral aandacht voor meer onderzoeken naar de technische haalbaarheid, een wijkonderzoek, het funderen van de keuze in de wijk voor een technische oplossing, energie besparing aanwakkeren middels warmtewandelingen, het Energiefestival en een wijkgericht Energieloket.
- We zetten gezamenlijk met de werkgroep Doornenburg Duurzaam met Energie stappen in de warmtetransitie van het dorp. Hiervoor ontvingen we een provinciale subsidie om expertise in te huren om de technische oplossing te onderzoeken en de inbedding van Gemeenschap van de Toekomst.
- We troffen voorbereidingen voor de uitbreiding van het warmtenet in NEXTgarden. In Q1 2024 is gestart met de aanleg van het warmtenet. We hebben principemedewerking verleend voor een off-grid zonnepark dat direct energie gaat leveren aan de tuinders op NEXTgarden. In 2024 verwachten we verdere besluitvorming. Daarnaast is er een onderzoek naar energiemonitoring gestart om in kaart te brengen hoe we ervoor staan richting het doel energieneutraal in 2030. NEXTgarden is een belangrijk gebied in het onderzoek naar geothermie. Dit pakken we samen met de gemeenten Overbetuwe, Nijmegen en Arnhem op.
- De samenwerkingsovereenkomst NEXTgarden resulteerde in meerdere bijeenkomsten, zowel op individuele basis per partner als groepsgewijs. Hierbij deelden we informatie en haalden we wensen op over projecten die bijdragen aan een energieneutraal 2030. Een voorbeeld van een resultaat van deze bijeenkomsten is de aanleg van een warmtenet in januari 2024.
- De betrokken partijen zijn meegenomen in de voortgang van het onderzoek Hoge Temperatuur Opslag. Naar aanleiding van onderzoeksresultaten is er gewerkt aan vervolgprojecten waarbij ook gekeken is naar Midden Temperatuur Opslag. Hierbij is ook aandacht voor de relatie met het grondwater en de invloed van HTO daarop.
Gemeente als goede voorbeeld
Gemeentewerf
- We recycleden de werkkleding op de gemeentewerf.
- We gebruikten Aspen als brandstof voor klein motorgereedschap zoals bosmaaiers, bladblazers en motorzagen. Ook maakten we gebruik van elektrisch handgereedschap op accubasis.
- Er is een geslaagde proef uitgevoerd wat betreft het rijden op duurzamere brandstof (HVO-20%) in de vijf gemeentelijke voertuigen.
- Bij vervanging van rijdend materieel onderzochten we of elektrische aandrijving van het voertuig mogelijk is. Dit is niet altijd mogelijk. We vervingen twee voertuigen (bakkenwagens) door voertuigen die volledig elektrisch worden aangedreven.
.
Vastgoed en accommodaties
- Zie paragraaf onderhoud kapitaalgoederen.
Openbare verlichting en groen
- Zie paragraaf onderhoud kapitaalgoederen.
Inkoop
- We kochten elektriciteit eigen gebouwen en openbare verlichting lokaal en groen in.
- Bij de CO2-prestatieladder voerden we nog geen concrete actie uit.
- Interne sessies over bewustwording op duurzame inkoop hebben nog niet plaatsgevonden. Wel is er vanuit de vakgroep Inkoop meer aandacht voor duurzame inkoop.